NVDA Genişletilmiş Global Komutlar Eklentisi 9. Bölüm: Genişletilmiş Tarama Kipi

Selam. bu bölümde NVDA genişletilmiş global komutlar eklentisinin genişletilmiş tarama kipi diye adlandırılan, web sayfalarında, pdf ve word belgelerinde  harflerle dolaşma olanağı sağlayan tarama modu özelliğinin söz konusu eklentiyle nasıl geliştirildiğini inceleyeceğiz.

Genişletilmiş tarama kipi

Web sayfalarında, pdf ve Word belgesi gibi sanal görünümü destekleyen belgelerde Ekran okuyucular, daha hızlı hareket edebilmek için “tek harfle dolaşım” diye adlandırılan bir yöntem kullanırlar. Bu yöntem, belgenin görüntülenme şeklini belirlemek için kulllanılan html etiketleri gibi arka planda yürütülen bazı kodlara dayanır. Nvda bu bağlamda birçok etiketi çeşitli harflere bağlamıştır. Örneğin h harfiyle bir web sayfasında, pdf veya Word belgesinde başlıklara ulaşabiliriz. Tabii bunun için söz konusu belgeyi tarama modunda inceliyor olmamız gerekir (nvda + boşluk çubuğu). bir belgede veya web sayfasında kullanabileceğimiz tek harfle dolaşım komutlarını görmek için nvda menüsü / yardım / komutlar için çabuk rehber belgesinde “tek tuşla dolaşım başlığı altındaki tabloyu inceleyebiliriz. Buradaki her bir tuş shift ile birlikte basılarak bir önceki ögeye gidilebilir.

NVDA genişletilmiş global komutlar eklentisi bu  konuda birçok değişiklik getiriyor.

Yeni gezinme kontrolleri

Eklenti bu tek harfle dolaşım komutlarına şu yeni eklemeleri yapıyor:

Paragraf dolaşımı:

Nvda 2024.1 sürümüne kadar bir sonraki paragrafa gitmek için j, önceki paragraf için shift+j basılabiliyor. Sonraki nvda sürümlerinde bunun yerinni nvda tarafından doğrudan desteklenen p ve shift+p aldı.

Diğer yeni tuşlar

• Noktalıvirgül veya shift + noktalıvirgül (abd klavye düzeni kullanırken) sonraki veya önceki sınır imine,
• Y veya shift+y sonraki veya önceki sekmeye,
• z veya shift+z sonraki veya önceki menü ögesine,
• ikinokta veya shift + ikinokta (abd klavye düzeni kullanırken) sonraki veya önceki tıklanabilir ögeye gitmenizi sağlar.

Eklentinin yazarı, bu tuşlardan ilk dördü dışındakilerin Microsoft edge kullanılırken çalışmadığını bildiriyor.

"NVDA + f7" iletişim kutusu için Yeni Öğe Türleri

Nvda’da yerleşik olarak bulunan nvda+f7 kısayolu, bir web sayfasında veya belgedeki çeşitli ögeleri listeler. Bu kısayol tuşlarına bastığınızda link listesi karşınıza gelir. Bir kez shift + tab basarsanız diğer öge türlerini seçebileceğiniz seçim düğmelerini bulabilirsiniz. Yön tuşlarıyla başka bir öge türü seçip yeniden tab basarak o ögelerin listesine ulaşırsınız. NVDA genişletilmiş global komutlar eklentisi, bu listede gösterilen öge türlerini büyük ölçüde arttırıyor.

Ekklenti kurulu değilken burada gösterilen öge türleri:

• Bağlantı
• Başlık
• Form Alanı,
• Düğme
• Bölge.

Eklenti ile şu yeni öge türleri eklendi:

• Seçim düğmesi
• Paragraf
• Çerçeve (Microsoft Edge dışında),
• sekme (Microsoft Edge dışında),
• onay kutusu,
• seçim kutusu,
• tablo
• Alıntı (Microsoft Edge dışında),
• yazı alanı,
• Liste
• Liste ögesi,
• çapa (Microsoft Edge dışında),
• Grafik
• gömülü nesne (Microsoft Edge dışında),
• Ayırıcı
• tıklanabilir (Internet Explorer veya Microsoft Edge dışında).

Eklenti ayrıca şunları da sağlıyor:

• Öge türlerini seçeceğimiz alan, seçim düğmeleri şeklinde değil, liste şeklinde gösteriliyor.
• Öge türlerine baş harflerine basarak da ulaşabiliyoruz.
• Bir öge türü seçildiğinde, web sayfamızda veya belgemizde o öge türünde kaç öge bulunduğunu, öge yoksa “öge yok” mesajını duyuyoruz.
• Bu öge sayıları belirlenirken bekleme sinyali duyuyoruz.
• Onay kutularını listelediğimizde, her bir onay kutusunun işaretli olup olmadığı bildiriliyor.
• Yazı alanları listelendiğinde her bir yazı alanının üst etiketi ve yazı alanının içeriği okunuyor, etiket yoksa bu durum da bildiriliyor.
• Başlıklar ve listeler incelenirken seviyelerine göre incelenebilmesi için ağaç görünümünde gösteriliyor, böylece sağ veya sol yön tuşlarıyla her bir seviye genişletilip daraltılabiliyor.

Tablolar için yeni girdi hareketleri

Eklenti ile Tablolarda aşağıdaki girdi hareketleri kullanılabilir:

Açıklama

girdi hareketi

Mevcut hücrenin konumunu oku

NVDA+alt+numpad5 (dizüstü düzeninde NVDA+alt+😉)

mevcut satırın hücrelerini oku

NVDA+alt+j

mevcut sütunun hücrelerini oku

NVDA+alt+l

sütunda bir alt satıra git ve oku

NVDA+alt+Aşağı yön tuşu

sütunda önceki satıra git ve oku

NVDA+alt+Yukarı yön tuşu

satırda sonraki sütuna git ve oku

NVDA+alt+Sağ yön tuşu

satırda önceki sütuna git ve oku

NVDA+alt+Sol yön tuşu

satırın ilk hücresine git

ctrl+Alt+Shift+sol yön tuşu

Satırın son hücresine git

ctrl+Alt+Shift+Sağ yön tuşu

sütunun ilk hücresine git

ctrl+Alt+Shift+yukarı yön tuşu

sütunun son hücresine git

ctrl+alt+shift+Aşağı yön tuşu

Son dört girdi hareketi 2022.2'den sonra NVDA tarafından sağlandı.

Tüm bu girdi hareketleri, NVDA "girdi hareketleri" iletişim kutusu ağaç yapısında "tablo" kategorisinde bulunabilir.

Bu eklenti, nvda tarafından sağlanan,girdi hareketleri / "çeşitli" kategorisindeki tablo komutlarını da çalıştırır. Bunlar:

Açıklama

Girdi hareketi

önceki sütuna git

NVDA + ctrl + sol yön tuşu

sonraki sütuna git

NVDA + ctrl + sağ yön tuşu,

önceki satıra git

NVDA + ctrl + yukarı yön tuşu

sonraki satıra git

NVDA + ctrl + aşağı yön tuşu

Adres bilgisi

Bir web sayfasının veya belgenin adresini öğrenmek için eklenti tarafından sağlanan “nvda + a” (dizüstü klavye düzeninde “nvda + shift + a”) girdi hareketi kullanılabilir. Bu tuşlara iki kez ard arda basılarak adres panoya kopyalanabilir.

Döngüsel dolaşım

Bir web sayfası veya belgede tek tuşla dolaşılırken basılan tuşa ilişkin yeni öge bulunamazsa, nvda örneğin “ileride başlık bulunamadı” gibi bir mesaj seslendirir. Eklenti ile sağlanan özellik, böyle durumlarda sizi belgenin veya web sayfasının başına (başındaysanız sonuna) döndürerek söz konusu öge türüne götürür, bu durumu size “sayfa başına git” (veya sayfa sonuna git) gibi bir mesajla bildirir.

Bu özellik varsayılan olarak kapalıdır. Açmak için nvda menüsü / NVDA genişletilmiş global komutlar / genel ayarlar iletişim kutusu / nvda geliştirmeleri sekmesi / tarayıcı grubu / “döngü içinde gezinme” onay kutusunu işaretlemelisiniz. Bu onay kutusunu göremiyorsanız, aynı iletişim kutusunun özellik kurulumu sekmesinde genişletilmiş tarama kipinin yüklü olması gerekir. Bu özellik yüklü değilse, bu yazıda anlattığımız diğer özellikleri de kullanamazsınız.

Yazı dizimizin sonraki bölümünde tıklama hareketleri ve pano işlevlerini inceleyeceğiz. Bir sonraki sayıda görüşmek üzere hoşçakalın.